| # | شرح مختصر (تاریخ و رویداد) | پیشزمینه | پیامد کوتاهمدت | تأثیر بلندمدت |
|---|---|---|---|---|
| 1 | ۷ آبان ۵۳۹ ق.م — ورود کوروش بزرگ به بابل. کوروش بدون تخریب وارد بابل شد و خود را مُصلح معرفی کرد. British Museum | ضعف نابونیدوس و نارضایتی محلی | سقوط حکومت بابِل، پذیرش کوروش | گسترش هخامنشی؛ سیاستهای بازسازی و بازگشت اقوام تبعیدشده |
| 2 | نبرد اوپیس/پس از فتح بابل (۵۳۹ ق.م). پاکسازی مقاومت نظامی منطقهای. | مقاومت بابل و متحدان | تثبیت کنترل پارسیان | تسلط هخامنشی بر میانرودان |
| 3 | ظهور امپراتوری هخامنشی (قرن 6 ق.م). سازماندهی قلمرو وسیع ایرانی. | کنشهای سیاسی بین ایالتهای پارسی | وحدت سیاسی و اداری | پایهگذاری دستگاه حکمرانی متمرکز ایرانی |
| 4 | دوران طلایی یونان (قرن 5 ق.م). شکوفایی فلسفه و دموکراسی آتن. | رقابت با امپراتوریهای شرق | تولید آثار فلسفی و هنری | بنیانهای فکری غربی مدرن |
| 5 | فتح ایران توسط اسکندر (۳۳۱ ق.م). پایان هخامنشیان و ورود هلنیسم. | فرسایش قدرت هخامنشی | فروپاشی سلسله و ادغام فرهنگی | هلنیسم در خاورمیانه، تغییرات فرهنگی طولانی |
| 6 | پیدایش سلسله اشکانی (حدود ۲۵۰ ق.م). بازپسگیری بخشی از هژمونی محلی. | فروپاشی سریع سلوکیان در برخی مناطق | تثبیت حکمرانی محلی | احیای عناصر فرهنگی ایرانی |
| 7 | تأسیس ساسانیان (۲۲۴ م). تمرکز مجدد قدرت در ایران و بازگشت زرتشتیگری رسمی. | ضعف اشکانی و رقابت داخلی | بازسازی دولت مرکزی | تأثیرات فرهنگی و مذهبی قوی در منطقه |
| 8 | ظهور اسلام و فتوحات اولیه (قرن 7 م). گسترش سریع اسلام در خاورمیانه. | ضعف امپراتوریهای منطقهای | سقوط شاهنشاهیهای قدیمی | تغییرات مذهبی و سیاسی بلندمدت در خاورمیانه |
| 9 | خلافت عباسی و بغداد مرکز علم (قرن 8–9 م). رونق علم و ترجمه متون. | نیاز به اداره وسیع خلافت | رشد مدارک علمی و فرهنگی | انتقال و گسترش دانش کلاسیک به جهان اسلام |
| 10 | حملات مغول و سقوط بغداد (۱۲۵۸ م). ویرانی گسترده مرکز عباسی. | ناتوانی نظامی در برابر مغولان | نابودی بغداد و تلفات انسانی | خلل در مراکز علمی و اقتصادی منطقه |
| 11 | ظهور امپراتوری عثمانی (۱۳۰۰–۱۴۰۰ م). یکپارچهسازی آناتولی و گسترش به بالکان. | فروپاشی امپراتوریهای محلی | ساختاردهی نظام نظامی-اداری | نفوذ عثمانی تا قرن بیستم |
| 12 | سقوط قسطنطنیه (۱۴۵۳ م). پایان بازمانده روم شرقی و اوج عثمانی. | ضعف امپراتوری بیزانس | کنترل تنگهها و گسترش عثمانی | تغییر مسیر تجارت اروپا؛ انگیزه کاوش غربیها |
| 13 | کشف آمریکا (۱۴۹۲ م). آغاز دور جدید استعمار اروپا. | تکمیل Reconquista در اسپانیا | آغاز سفرهای اقیانوسی | جهانیشدن، تبادل کالا و بیماریها |
| 14 | اصلاحات پروتستان (۱۶۱۷–۱۵۱۷ م). شکست اتحاد کلیسای کاتولیک در اروپا. | فساد و نارضایتی در کلیسا | گسست مذهبی و جنگهای مذهبی | تنوع مذهبی و تأثیرات سیاسی اروپا |
| 15 | انقلاب علمی (قرن 17 م). تولد روش علمی مدرن. | کوشش برای تبیین طبیعت بر پایه مشاهدات | کشف قوانین فیزیکی و نجومی | بنیاد علم مدرن و فناوریهای بعدی |
| 16 | انقلاب صنعتی (اواخر قرن 18–قرن 19 م). صنعتیشدن و تغییرات اجتماعی-اقتصادی. | نوآوریهای فنی و سرمایهداری نوظهور | شهری شدن و تولید انبوه | شکلگیری اقتصاد صنعتی و تغییرات طبقاتی |
| 17 | انقلاب آمریکا (۱۷۷۶ م). اعلام استقلال و شکلگیری جمهوری. | مالیات و عدم نمایندگی مستعمرات | جنگ استقلال | ظهور مدل جمهوریخواهی و الهامبخشی جهانی |
| 18 | انقلاب فرانسه (۱۷۸۹ م). فروپاشی نظام سلطنتی و موجی از ایدهها. | نابرابری اجتماعی و بحران مالی | سرنگونی سلطنت و آشوب | گسترش ایدههای آزادی، برابری، برادری |
| 19 | کنگره وین (۱۸۱۵ م). نظمبخشی مجدد اروپا پس از ناپلئون. | آشوبهای ناپلئونی | بازچینی مرزها و موازنه قوا | دورهای از ثبات نسبی اروپایی قرن ۱۹ |
| 20 | انقلابهای ۱۸۴۸. موجی از قیامهای ملیگرایانه و لیبرال در اروپا. | نارضایتی اقتصادی و خواست حقوق سیاسی | قیامها و سرکوبهای متناوب | تسریع روندهای ملیگرایی و اصلاحات حقوقی |
| 21 | اتحاد ایتالیا و آلمان (قرن 19). شکلگیری دولت-ملتهای جدید در اروپا. | افول امپراتوریهای محلی | تشکیل کشورهای متحد | تغییر توازن قدرت در اروپا |
| 22 | جنگ جهانی اول (۱۹۱۴–۱۹۱۸). تعارض امپراتوریها به جنگی فراگیر تبدیل شد. | رقابت امپریالیستی و ناسیونالیسم | کشتار گسترده و فروپاشی امپراتوریها | بازسازی مرزها؛ زمینهساز جنگ دوم |
| 23 | انقلاب روسیه (۱۹۱۷). سرنگونی تزار و ظهور کمونیسم دولتی. | جنگ جهانی و فشارهای داخلی | قدرتگیری بلشویکها | تشکیل اتحاد شوروی و ایدئولوژی تازه جهانی |
| 24 | معاهده ورسای (۱۹۱۹). پایان رسمی جنگ اول با شرایط سخت برای آلمان. | پیروزی متفقین بر محور | غرامت و محدودیتهای نظامی | افزایش نارضایتی و زمینهچینی برای جنگ دوم |
| 25 | ظهور فاشیسم/نازیسم (دهههای ۱۹۲۰–۳۰). بحرانهای اقتصادی و سیاسی | رکود جهانی و بیثباتی سیاسی | به قدرت رسیدن رهبران اقتدارگرا | جنگ جهانی دوم و فجایع انسانی |
| 26 | جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹–۱۹۴۵). خونینترین درگیری تاریخ مدرن. | شکست صلح بینالمللی پس از ۱۹۱۹ | ویرانی و قتلعامها | تشکیل سازمان ملل، بازسازی جهانی |
| 27 | مرکزیشدن جهانی پس از ۱۹۴۵ (جنگ سرد). رقابت ایدئولوژیک آمریکا–شوروی. | خلأ قدرت پساجنگ | بلوکبندی جهان به شرق/غرب | تأثیر بر سیاست و اقتصاد جهانی تا پایان قرن بیستم |
| 28 | استقلال هند و سرزمینهای مستعمره (۱۹۴۷ و پس از آن). پایان امپراتوریهای اروپایی. | ضعف قدرتهای استعماری پس از جنگ | تقسیم شبهقاره هند | موج آزادیخواهی و بازتعریف مرزها |
| 29 | تأسیس اسرائیل و جنگهای منطقهای (۱۹۴۸ به بعد). بازتعریف خاورمیانه مدرن. | صراعات تاریخی و ملیگرایی | جنگ و آوارگی | مناقشات بلندمدت و سیاست منطقهای |
| 30 | جنگ کره (۱۹۵۰–۱۹۵۳). تجسم درگیری سرد در آسیا. | تقسیم کره پس از ژاپنیزدایی | درگیری نظامی | تثبیت مرزها و اثرات ژئوپلیتیک ماندگار |
| 31 | رقابت فضایی (۱۹۵۷–۱۹۶۹). رقابت فضایی شوروی/آمریکا منجر به فرود انسان شد. | جنگ سرد و سرمایهگذاری فضایی | فرود آپولو ۱۱ بر ماه (۲۰ ژوئیه ۱۹۶۹) | پیشرفت فناوری، ماهوارهها، دیدگاه جهانی جدید |
| 32 | جنبشهای استقلالطلبی آفریقا (دهههای ۱۹۵۰–۶۰). کشورها به استقلال رسیدند. | ضعف استعمار پساجنگ | تولد کشورها و نخبگان جدید | چالشهای توسعه و میراث استعماری |
| 33 | جنبش حقوق مدنی آمریکا (دهه ۱۹۵۰–۶۰). مطالبه تساوی حقوق سیاسی و اجتماعی. | تبعیض نژادی ساختاری | قوانین ضدتفکیک و تغییرات قانونی | پیشرفت حقوق مدنی و الهامبخشی جهانی |
| 34 | کشتار و نسلکشیها (مثلاً در رواندا ۱۹۹۴). فجایع انسانی محلی با پیامدهای جهانی. | تنشهای قومی و سیاسی | قتلعام و بحران پناهجویی | بحثهای بینالمللی درباره مداخله و عدالت |
| 35 | پایان آپارتاید در آفریقای جنوبی (اوایل ۱۹۹۰ها). راه به سوی جامعه دموکراتیک. | فشارهای داخلی و بینالمللی | آزادیهای سیاسی و انتخابات | الگوی انتقال سیاسی و مصالحه |
| 36 | پایان جنگ سرد و فروپاشی دیوار برلین (۱۹۸۹). سمبل پایان دوگانه شرق/غرب. | اصلاحات گورباچف و فشارهای اقتصادی | باز شدن مرزها، اتحاد آلمان | نظم جدید جهانی و گسترش دموکراسی در شرق اروپا |
| 37 | پایان اتحاد شوروی (۱۹۹۱). تغییر جغرافیای سیاسی بزرگ. | بحران اقتصادی و سیاسی در شوروی | استقلال جمهوریها | تغییر نظم بینالملل و اقتصاد بازار در شرق |
| 38 | توسعه اینترنت عمومی (دهههای ۱۹۹۰–۲۰۰۰). شبکه جهانی به مصرف عمومی رسید. | پیشرفت شبکههای کامپیوتری | رشد استفاده خانگی و تجاری | انقلاب اطلاعات، کسبوکار دیجیتال |
| 39 | رژیمهایی که اصلاحات اقتصادی کردند (نمونه چین ۱۹۷۸ به بعد). تغییرات عمده اقتصادی و رشد سریع. | نیاز به رشد اقتصادی و بازشدن بازارها | انفجار سرمایهگذاری و تولید | موقعیت اقتصادی نوظهور جهانی |
| 40 | کشتار نازیها و محاکمات نورنبرگ (پس از ۱۹۴۵). حسابرسی جنایات جنگی. | پایان جنگ جهانی و افشای فجایع | محاکمات و محکومیتها | پایه حقوق بشر بینالمللی و رویههای کیفری |
| 41 | بحران نفت دهه ۱۹۷۰. شوک انرژی و بازتعریف اقتصاد جهانی. | تنشهای خاورمیانه و سیاست نفتی | رکود و افزایش قیمتها | تحول سیاست انرژی و صنعتی شدن مجدد |
| 42 | وقایع ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱. حملات تروریستی به آمریکا. | رشد شبکههای تروریستی فراملی | حملههای نظامی آمریکا؛ امنیت سختگیرانه | جنگ افغانستان/عراق؛ تغییرات در سیاست امنیتی جهانی |
| 43 | ریشهگیری جهانیسازی (دهههای آخر قرن ۲۰). گسترش زنجیرههای تأمین و تجارت آزاد. | کاهش موانع تجاری پساجنگ | رشد تجارت و سرمایهگذاری متقابل | وابستگی اقتصادی میان کشورها |
| 44 | بحران مالی آسیا (۱۹۹۷). ناپایداری اقتصادهای نوظهور. | جریان سرمایه آزاد و بدهی کوتاهمدت | سقوط ارزها و بحران بانکی | اصلاحات مالی و نظارتی در منطقه |
| 45 | انقلاب ارتباطات موبایل و نتمحور (دهه ۲۰۰۰). گوشی هوشمند و اینترنت سیار. | پیشرفت شبکههای مخابراتی | تغییر رفتار مصرفکننده | تحول عمیق در اطلاعرسانی و کسبوکار |
| 46 | جنگ خلیج (۱۹۹۰–۱۹۹۱). جنگی با مشارکت بینالمللی علیه عراق. | اشغال کویت توسط عراق | مداخله نظامی ائتلاف | تثبیت موازنه منطقهای و اثرات بلندمدت نفت |
| 47 | تحولات فناورانه در پزشکی (قرن ۲۰). واکسنها و آنتیبیوتیکها زندگی را تغییر دادند. | پیشرفت علمی و دولتیسازی بهداشت | کاهش مرگومیر از بیماریهای واگیر | افزایش امید به زندگی و توسعه جمعیتی |
| 48 | پیدایش سازمان ملل (۱۹۴۵). تلاش برای مکانیسم صلح جهانی. | تجربه دو جنگ جهانی | بستر مذاکره و کمک بینالمللی | چارچوب نهادهای بینالمللی و توسعه همکاری |
| 49 | جنبش محیطزیستی مدرن (دهه ۱۹۶۰–۷۰). آگاهی زیستمحیطی افزایش یافت. | صنعتیشدن و آلودگی متصاعد | قوانین نخستین حفاظت محیطی | سیاستگذاری جهانی برای مسائل اقلیمی |
| 50 | پایان قرن بیستم: ظهور بازارهای نوین و نابرابری (۱۹۹۰s). رشد اقتصادی در کنار تمرکز ثروت. | فناوری و سرمایهگذاری انبوه | شکاف درآمدی بیشتر | بحثهای سیاسی و اقتصادی درباره توزیع ثروت |
| 51 | ۲۰۰۰ — انفجار حباب داتکام (اوایل ۲۰۰۰). سقوط بازار سهام فناوری پس از رونق حباب اینترنت. | سرمایهگذاری شدید در شرکتهای اینترنتی | ورشکستگی و اصلاح بازار | درسگیری برای مدلسازی کسبوکار آنلاین |
| 52 | ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ — حملات به آمریکا. هواپیماهای باربر به برجها و پنتاگون؛ شوک در مقیاس جهانی. | شبکههای تروریستی بینالمللی | اعلان جنگ با تروریسم؛ قوانین امنیتی | تغییر سیاست خارجی و امنیتی جهان |
| 53 | ۲۰۰۳ — حمله به عراق. آمریکا و متحدان عراق را اشغال کردند. | اتهامات سلاحکشتارجمعی | سرنگونی صدام و فروریزش ساختار دولتی | بیثباتی منطقهای طولانیمدت |
| 54 | ۲۰۰۴ — گسترش اینترنت اجتماعی (وب ۲.۰). شبکههای اجتماعی و پلتفرمهای کاربرمحور رشد کردند. | دسترسی پهنباند و نوآوریهای وب | کامیابیهای استارتآپی و رشد محتوا | تحول در رسانه، سیاست و کسبوکار |
| 55 | ۲۰۰۷–۲۰۰8 — بحران مالی جهانی. شوک به سیستم بانکی و اقتصاد جهانی. | بازارهای مالیِ دارای اهرم بالا | رکود جهانی و نجات بانکها | بازنگری در مقررات مالی؛ زمینه ایدههای رمزنگاری |
| 56 | ۳ ژانویه ۲۰۰۹ — استخراج نخستین بلاک بیتکوین (Genesis Block). تولد بیتکوین توسط ساتوشی؛ پیامی ضدسیستم بانکی در کد. | بحران ۲۰۰۸ و افول اعتماد به نظام بانکی | راهاندازی شبکه همتابههمتا | آغاز انقلاب بلاکچین و پول دیجیتال |
| 57 | ۲۰۱۰ — اولین تراکنش واقعی بیتکوین (پیتزا بیتکوینی). دو پیتزا با ۱۰٬۰۰۰ بیتکوین خریداری شد. | شبکه نوپای بیتکوین و پذیرندگان اولیه | ایجاد نماد ارزشگذاری بیتکوین | مقیاسپذیری و بحث درباره ارزش پول دیجیتال |
| 58 | ۲۰۱۱ — بهار عربی (آغاز ۲۰۱۰–۲۰۱۲). موجی از اعتراضات خیابانی در خاورمیانه. | بحران اقتصادی و فشار سیاسی | سرنگونی برخی رژیمها | تأثیر پیچیده بر ثبات منطقهای و دموکراسی |
| 59 | ۲۰۱4 — بحران اوکراین و الحاق کریمه. تنش جدید بین روسیه و غرب. | تغییرات سیاسی در اوکراین | تحریمها و تقابل سیاسی | بازگشت تقابل ژئوپلیتیک و تضعیف همکاریها |
| 60 | ۲۰۱۶ — Brexit (رأی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا). شوک سیاسی و اقتصادی به اروپا. | نگرانیهای مهاجرت و حاکمیت | فرآیند خروج پیچیده | سوال درباره آینده یکپارچگی اروپایی |
| 61 | ۲۰۱۶ — انتخاب دونالد ترامپ در آمریکا. تغییر جهت سیاست داخلی و خارجی آمریکا. | نارضایتی برخی گروهها و رسانهها | سیاستهای تهاجمی اقتصادی و تحریمی | تغییرات در نظم تجارت جهانی و سیاست بینالملل |
| 62 | ۲۰۱۹–۲۰۲۲ — پاندمی COVID-19. ویروس جهانی که سلامت و اقتصاد را متحول کرد. | انتقال ویروسهای نوظهور | قرنطینهها و تلفات انسانی | تسریع دیجیتالیشدن، تغییرات بهداشتی و اقتصادی |
| 63 | ۲۰۲۰ — جنبش Black Lives Matter (تجدید). موجی از اعتراضات علیه نژادپرستی ساختاری. | قتل جورج فلوید و نارضایتی جمعی | تظاهرات جهانی و کنش مدنی | بحثهای سیاسی و اصلاحاتی در برخی حوزهها |
| 64 | ۲۰۲۰ — رکوردهای سرمایهگذاری فناوری و رشد استارتآپها. پذیرش گسترده فناوریهای ابری و دورکاری. | نیاز قرنطینه و سرویسهای دیجیتال | جهش درآمدی برای پلتفرمها | تغییر در الگوی کار و ارائه خدمات آنلاین |
| 65 | ۲۰۲۱ — رکورد قیمت بیتکوین و پذیرش نهادی. بیتکوین قیمتهای تاریخی را لمس کرد. | پذیرش سرمایهگذاران نهادی | افزایش توجه رسانهای | بحث درباره نقش ارزهای دیجیتال در سبد سرمایهگذاری |
| 66 | ۲۰۲۱ — حمله به کنگره آمریکا (۶ ژانویه). خشونت سیاسی در قلب نهاد دموکراتیک. | تنشهای انتخاباتی و اطلاعات نادرست | تزلزل در مقابل انتقال مسالمتآمیز قدرت | بازنگری در حفاظت از نهادها و سیاست داخلی |
| 67 | ۲۰۲۱–۲۰۲۲ — تشدید جنگ تجاری و تکنولوژیک میان چین و آمریکا. محدودیتها و تحریمهای فناوری. | رقابت بر سر فناوریهای حساس | تحریم شرکتها و محدودیت صادرات | بازتعریف زنجیرههای تأمین جهانی فناورانه |
| 68 | ۲۰۲۲ — تهاجم روسیه به اوکراین (فوریه ۲۰۲۲). تحول امنیتی اروپا و تحریمهای بیسابقه. | انباشت تنشهای سیاسی | بحران پناهجویی و جنگ تمامعیار | تجدید توجه به امنیت انرژی و نظامیسازی |
| 69 | ۲۰۲۲ — بحران انرژی اروپا پس از جنگ اوکراین. اختلال در عرضه گاز و نفت. | وابستگی به منابع خارجی انرژی | افزایش قیمتها و سیاستهای صرفهجویی | شتاب به سمت منابع تجدیدپذیر |
| 70 | ۲۰۲۳ — پیشرفت هوش مصنوعی (مدلهای بزرگ زبانی). سرمایهگذاری عظیم و پذیرش ابزارهای مبتنی بر AI. | دادهمحوری و قدرت محاسباتی | کاربردهای تجاری و بحثهای اخلاقی | تغییر صنایع، کار و مقررات فناوری |
| 71 | ۲۰۲۳ — تورم جهانی و سیاستهای پولی انقباضی. بانکهای مرکزی نرخ بهره را افزایش دادند. | تحولات پساکرونایی و اختلال عرضه | افزایش هزینههای قرضگیری | رکود محتمل و تأثیر بر بازارهای مالی |
| 72 | ۲۰۲۳ — بحران زنجیره تأمین و بازگشت تمرکز بر تولید ملی. اختلالات پاندمی و ژئوپلیتیک | بازنگری در زنجیرهها | سیاستهای صنعتی جدید و سرمایهگذاری داخلی | بازآرایی اتحادها و نقشههای اقتصادی |
| 73 | اوایل ۲۰۲۴ — افزایش رقابت استراتژیک آمریکا–چین. تقابل در فناوری و تجارت تشدید شد. | مسیر رقابت بلندمدت | محدودیتها و تقابل تجاری | بازآرایی اتحادها و نقشههای اقتصادی |
| 74 | ۲۰۲۴ — رشد و تمرکز در بازار کریپتو و ETFهای رمزنگاریشده. بلوغ بازار و علاقه نهادی | ورود جریان سرمایه بزرگ | تنظیم و بحث درباره چارچوب نهادی | تثبیت جایگاه داراییهای دیجیتال در نظام مالی |
| 75 | ۲۰۲۴ — انتخابات کلیدی در چند کشور بزرگ (نمونهها). پیامدهای سیاسی جهانی. | قطببندیهای داخلی | تغییر جهت سیاستهای داخلی | بازتاب در سیاست خارجی و بازارها |
| 76 | ۲۰۲۴ — افزایش حملات سایبری و امنیت سایبری به اولویت ملی تبدیل شد. دیجیتالشدن و ضعفهای امنیتی | حملات پرهزینه به زیرساختها | سرمایهگذاری و مقررات قدرتمندتر در امنیت | تغییر در رویکردهای دفاع سایبری ملی |
| 77 | ۲۰۲۵ — رشد هوش مصنوعی مولد در صنایع خلاق. کاربرد در خلق محتوا و تولید. | پیشرفت مدلها و ابزارها | تغییر در بازار کار خلاق | بازتعریف حقوق مالکیت فکری و مقررات |
| 78 | ۲۰۲۵ — افزایش مداخلات دولتی در بازارهای بزرگ دارایی (مثلاً ارز یا سهام). فشارهای سیاسی و اقتصادی | نوسان و بیثباتی مقطعی | تجدیدنظر در سیاستهای بازار آزاد | تأثیر بر اعتماد سرمایهگذاران و جریانهای سرمایه |
| 79 | ۲۰۲۵ — فشارهای ژئوپلیتیک ناشی از تحریمها و تعرفهها. تنشهای تجاری و قانونگذاری | کاهش اعتماد بازارها | تغییرات ساختاری در تجارت جهانی | بازتعریف روابط اقتصادی بینالمللی |
| 80 | ۲۰۲۵ — بحران بدهی برخی اقتصادهای درحالتوسعه. هزینههای استقراضی بالاتر پس از تورم | ناتوانی در سرویس بدهی برخی کشورها | پیامدهای اجتماعی و اقتصادی گسترده | تغییر در روابط مالی بینالمللی و کمکهای توسعه |
| 81 | اوایل ۲۰۲۵ — افزایش ابزارهای مالی پیچیده و اهرم بالا در کریپتو. ابزارهای مشتقه و لوریج | گسترش ریسک سیستمیک | نیاز به مقررات شفافتر در بازارهای نوین | بلوغ بازارهای مالی غیرمتمرکز |
| 82 | می ۲۰۲۵ — نوسانات بزرگ در بازارهای سهام فناوری. ارزشگذاریهای بالا و انتظارات رشد | اصلاحات سریع قیمت | بازبینی مدلهای ارزیابی و سرمایهگذاری | تغییر در الگوهای سرمایهگذاری خطرپذیر |
| 83 | تابستان ۲۰۲۵ — تجمع ریسکهای همزمان (ژئوپلیتیک، پولی، تکنولوژیک). همپوشانی شوکهای جهانی | افزایش نوسان بازار | هشدارهای نهادهای نظارتی بینالمللی | تغییر در استراتژیهای مدیریت ریسک جهانی |
| 84 | اواخر سپتامبر ۲۰۲۵ — تشدید تنشهای تجاری بین اقتصادهای بزرگ. اعمال تعرفه و محدودیت صادرات | واکنش بازارها و زنجیرهها | تشدید ریسک رکود جهانی | بازتعریف نظم تجاری بینالمللی |
| 85 | ۱۰ اکتبر ۲۰۲۵ — اعلام تعرفههای جدید/تهدیدات صادراتی (پیام سیاسی). تصاعد تنشهای تجاری | تکانهٔ بیاعتمادی در بازارها | افزایش شکنندگی مالی نظامها | تغییر در استراتژیهای تجاری شرکتها |
| 86 | ۱۰–۱۱ اکتبر ۲۰۲۵ — فلش کرش عظیم بازار کریپتو (بیش از $19B لیکوئیدیشن). سقوط سریع قیمتها و لیکوئید شدن اهرمها؛ واکنش سریع نهادها. | اهرم بالا، کمبود نقدینگی و شوک | سقوط قیمتها و لیکوئید شدن اهرمها | واکنش سریع نهادها و تنظیم مقررات جدید |
Game theory examines strategic interactions among rational decision-makers, modeling conflicts and cooperation in economics, biology, and AI. It uses concepts like Nash equilibrium to predict outcomes. Recent breakthroughs include AI’s success in imperfect-information games, achieving superhuman performance in complex multiplayer scenarios.
Dynamic programming (DP) breaks complex problems into simpler subproblems, storing solutions to avoid recomputation. It’s vital in operations research, robotics, and finance. The biggest recent innovation is transformers and attention mechanisms in deep learning, which use DP-inspired caching for efficient sequence modeling.
This field focuses on finding optimal solutions from finite sets, critical for logistics, scheduling, and chip design. Recent progress includes quantum-inspired algorithms and graph neural networks for solving large-scale routing problems, such as last-mile delivery optimizations.
SCM coordinates the flow of goods, information, and finances across networks. Recent disruptions spurred innovations like digital twin technology for real-time simulation and AI-driven demand forecasting to automate inventory management.
Simulation models complex systems (e.g., weather, markets) via computational experiments. The most impactful recent work is NVIDIA’s Omniverse, enabling hyper-realistic, physics-accurate simulations for manufacturing and autonomous vehicle training.
Serious games combine entertainment with education/training. The biggest leap is VR-based therapy games for mental health and AI-generated adaptive learning games, such as coding tutors, that personalize challenge and learning pace.